به نظر می آید هفته جاری با سفر وزیر راه به عراق، قرارداد راه اندازی پل مرزی و ریلی اروند برای تکمیل خط آهن شلمچه-بصره به امضا برسد.
به گزارش آذر به نقل از مهر، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی سه شنبه ۳۰ آذر در حاشیه مراسم بهره برداری از ۵۲۶ دستگاه واگن باری و مسافری در جمع خبرنگاران از دستیابی به توافق با عراق برای آغاز راه اندازی راه آهن شلمچه-بصره اطلاع داد.
وی اضافه کرد: «هفته آینده (هفته جاری) در عراق قرارداد راه اندازی راه آهن شلمچه-بصره را امضا می نماییم. تکمیل این خط می تواند ایران را به دریای مدیترانه وصل کند.»
هم از ترانزیت ریلی غافل بوده ایم هم صادرات ریلی
ترانزیت کالا یکی از شاخصهای مهم گسترش تجارت و رشد اقتصادی-سیاسی کشورهای واسط است. یکی از منابع اصلی تولید ثروت و قدرت ایران هم در قرون گذشته عبور کالاهای تجاری کشورهای مختلف از این سرزمین بوده است. با این وجود در یکی دو قرن گذشته ترانزیت ایران به شدت افت داشته و حتی در دهه های اخیر هم موقعیت های جدید سبب رشد آن به مقادیر مطلوب نبوده است.
امکان صادرات به سوریه فراهم نیست
ضعف حال حاضر ترانزیت در کشور به قدری است که ایران حتی در مواردی برای ارسال کالاهای صادراتی خود به دیگر کشورها هم گرفتار چالش است. همچون حوزه های راهبردی و اقتصادی ایران که معطل چالش لجستیک کالا است، صادرات به سوریه است.
نیاز اعضای جبهه مقاومت به اتصال ترانزیتی با یکدیگر
ایران تنها کشوری بود که در سالهای بحران در کنار سوریه ایستاده و انواع کمک های مستشاری، نظامی و سیاسی را به این کشور گسیل داشت تا آنرا از سقوط به دامن جبهه تکفیری و حامیان آن حفظ کند. این کار سبب تعمیق هر چه بیشتر روابط میان دو کشور شد، به صورتی که ایران و سوریه بعنوان مهم ترین متحدان هم در منطقه شناخته شدند.
با این حال، این اتحاد راهبردی و امنیتی به حوزه های اقتصادی تسری نیافت و در حالیکه این کشور بعد از شکست جبهه تکفیری تحت فشار شدید اقتصادی می باشد، امکان تردد تجاری میان ایران و سوریه وجود ندارد.
در شرایطی که ایران و سوریه تحت تحریم قرار دارند، می توانند با استفاده از ظرفیت ها و صنایع موجود در دو کشور، نیازهای یکدیگر را برطرف کرده و گام های مؤثری در زمینه خنثی سازی تحریم بردارند. این فرصت اما گرفتار عدم وجود مسیرهای ترانزیتی میان ایران و سوریه است.
اهمیت عراق در ترانزیت میان ایران و سوریه
در بُعد زمینی، میان ایران و سوریه تنها کشور عراق قرار دارد. علیرغم آنکه عراق هم جزو کشورهای جبهه مقاومت دسته بندی می شود، نه تنها پل اقتصادی میان ایران و سوریه نیست، بلکه بعنوان مانعی تجاری میان دو کشور عمل می کند.
عراق اجازه هیچ گونه ترانزیت کالا را از خاک خود نمی دهد و کلیه کالاهای ورودی از منظر دولت آن وارداتی حساب شده و به واسطه قوانین داخلی از خروج آن جلوگیری می کند. خیلی از این اقدامات تحت نفوذ آمریکا در شبکه تصمیم سازی دولت این کشور صورت می گیرد.
این کشور نه تنها اجازه ترانزیت جاده ای از خاک خود به سوریه را نمی دهد، بلکه راه آهن شلمچه بصره هم که سال هاست ساخت آن مورد توافق ایران و عراق قرار گرفته و از جانب ایران پیگیری می شود به علت کارشکنی های این کشور معطل مانده است.
عراق همچنان اجازه ترانزیت از خاک خویش را صادر نمی کند
اگرچه عراق اواخر سال قبل ۶ مرز را برای ترانزیت کالا از خاک خود آزاد اعلام کرد، اما ترانزیت میان ایران و سوریه از قلمروی سرزمینی عراق هنوز عملیاتی نشده است. اعلام این مرزها به دنبال تصویب کنوانسیون TIR در پارلمان عراق صورت گرفت که بعضی از مرزهای ایران و سوریه هم جزو این موارد هستند.
بر اساس برخی شنیده ها از فعالان اقتصادی ایرانی در حوزه عراق، این کشور فعال سازی ترانزیت را به پس از پیوستن کامل این کشور به کنوانسیون TIR موکول کرده، هر چند که این کنوانسیون صرفا پیمانی جهت تسهیل و استانداردسازی ترانزیت میان کشورهای عضو بوده و بدون آن هم ترانزیت کالا از خیلی از کشورها انجام می شود.
کارشناس اقتصاد حمل و نقل: ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق همچنان دبیر ندارد
در همین رابطه علی ضیایی کارشناس اقتصاد حمل و نقل در گفتگو با خبرنگار مهر، عراق را یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران در منطقه دانست و اظهار داشت: اغلب حجم تجارت ایران با این کشور را صادرات غیر نفتی تشکیل می دهد و از این حیث صدمه پذیری کمتری در مقابل تحریم ها دارد.
وی اضافه کرد: با این وجود حجم صادرات ایران به عراق در سالهای اخیر کاهشی بوده و به ۶ میلیارد دلار در سال رسیده است. این مورد نشان دهنده آن است که نقش راهبردی روابط اقتصادی میان دو کشور از جانب مسؤلان امر درک نشده و توجه کافی به آن صورت نمی گیرد.
معاون اول رئیس جمهور هر چه سریع تر دبیر ستاد روابط ایران و عراق را منصوب کند
ضیایی یکی از مهم ترین نهادهای موجود جهت ارتقای تجارت میان دو کشور را ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق عنوان و اظهار نمود: عملکرد این ستاد در سالهای گذشته پایین تر از حد انتظار بوده و در حالیکه انتظار می رود تا در دولت جدید فصل تازه ای در روند کار این نهاد و روابط اقتصادی ایران و عراق به وجود آید، ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق حتی دبیر ندارد.
کارشناس اقتصاد حمل و نقل اظهار داشت: پیگیری مسائل اقتصادی که در صدر آن ترانزیت کالا از عراق است وظیفه ستاد مذکور و سفارتخانه ایران در عراق است. فعالان این حوزه انتظار دارند تا دبیر این ستاد هرچه سریع تر توسط معاون اول رئیس جمهور منصوب شود.
سوریه؛ تحت فشار سنگین اقتصادی / معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه وارد کار شود
وی با اشاره به اینکه عراق مهم ترین پل ترانزیتی میان ایران و سوریه است اضافه کرد: این پل ترانزیتی همینطور دسترسی ایران به لبنان و مدیترانه را هم برقرار خواهد نمود. با این وجود عراق همچنان اجازه ترانزیت کالاهای ایرانی را نمی دهد و لازم است تا دستگاه دیپلماسی اقتصادی کشور عزم خویش را برای گشودن این مسیر باز کند. در این رابطه اراده سایر دستگاه ها برای تأمین امنیت کامیون های ایرانی هم ضروری می باشد.
ضیایی خاطرنشان کرد: در سالهای اخیر فشار اقتصادی غرب بر سوریه بسیار سنگین شده و این کشور به سختی با این مشکلات دست و پنجه نرم می کند. جبهه مقاومت بعد از سال ها نبرد در سوریه که به شکست جبهه تکفیری و غربی در این کشور منجر گردید، حالا گرفتار نبرد اقتصادی می باشد. این در شرایطی است که فعالیت جبهه مقاومت در این عرصه به مراتب کمتر از عرصه نظامی بوده و پیشبینی می شود در صورت عدم اتخاذ تصمیمات حیاتی در این رابطه، سوریه بیشتر از این تاب مقاومت در مقابل فشارهای تحریمی را نداشته باشد.
پیشنهاد: تهاتر کالایی میان ایران و سوریه
از جمله مهم ترینِ این اقدامات راه اندازی مسیر ترانزیتی میان ایران و سوریه جهت مبادلات کالا و تهاتر اقتصادی میان دو کشور است.
منبع: آذر
