به گزارش آذر، با اتمام انتخابات مجلس دوازدهم، ترکیب سیاسی مجلس آینده و این که همای ریاست روی دوش چه کسی خواهد نشست، به سوال ناظران تبدیل گشته است. گزارش پیش رو پرداختی اجمالی به این پرسش است.
خبرگزاری مهر، گروه سیاست – زهرا علیدادی: پرونده انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی بسته شد و حالا یکی از مباحث پُر تکراری که اینروزها مطرح می شود، آن است که مجلس دوازدهم از نظر سیاسی چه شکل و شمایلی به خود خواهد گرفت. با توجه به این که مجلس دوازدهم از ۷ خردادماه بصورت رسمی شروع به کار می کند، از اکنون نمی توان بصورت قطعی در رابطه با آرایش سیاسی مجلس آینده سخن گفت و هر آن چه گفته می شود، مطابق با نظرات کارشناسی سیاسیون و تعدادی از نمایندگان مجلس است.
در ابتدا باید این نکته را در نظر گرفت که نگاهی به گرایش های سیاسی نمایندگان مجلس در ۱۱ دوره قبلی مجلس شورای اسلامی موید این مسأله است که در بیشتر ادوار مجلس، به طور معمول نمایندگان یا اصولگرا یا اصلاح طلب بودند، تا این که در مجلس دهم و یازدهم یک فراکسیون سومی تحت عنوان «فراکسیون مستقلین» هم شکل گرفت که تاکید اعضای این فراکسیون آن بود که مستقل از اصولگرایان و اصلاح طلبان در مجلس تصمیم گیری می کنند و به هیچ یک از این دو طیف سیاسی ریشه دار کشور وابسته نیستند.
همچنین فارغ از این که گرایش سیاسی برخی منتخبین مجلس دوازدهم هنوز بصورت رسمی اعلام نشده و معین نمی باشد، اما گرایش سیاسی قاطبه منتخبان مجلس دوازدهم مشخص است و مطابق با آن میتوان اظهار داشت که مردم در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در رای دادن خود، صرفا مفاهیم کلی مانند اصولگرایی و اصلاح طلبی را لحاظ نکردند و حتی «لیستی» یعنی به تمام کاندیدای یک فهرست انتخاباتی رای ندادند و برمبنای شناخت از کاندیداها و بصورت گزینشی و از چند فهرست انتخاباتی، نمایندگان مورد نظر خویش را راهی «خانه ملت» کردند.
در واقع، از خصوصیت های مهم این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی، عرضه لیست های مختلف توسط جریان های سیاسی نظیر شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی (شانا) و جبهه پایداری، شورای وحدت نیروهای انقلاب اسلامی، جبهه بامداد ایران، شبکه راهبردی یاران انقلاب (شریان)، ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (اُمنا) و «صدای ملت» با محوریت چهار حزب اصلاح طلب کارگزاران سازندگی، اعتدال و توسعه، اعتماد ملی و ندای ایرانیان بود و همین مسئله ابهاماتی را در رابطه با آرایش سیاسی و تعداد فراکسیون های سیاسی مجلس دوازدهم ایجاد کرده است.
اصولگرایان به وحدت می رسند؟
با وجود آنکه اغلب راه یافتگان به مجلس دوازدهم گرایش اصولگرایی دارند، اما چون از لیست های مختلف راهی «خانه ملت» شده اند، باید منتظر ماند و دید که آیا آنها با یکدیگر بر سر تشکیل یک فراکسیون سیاسی به وحدت می رسند یا آنکه چند شقه شده و در دو یا چند فراکسیون سیاسی در مجلس دوازدهم، فعالیت خواهند کرد.
سرنوشت یاران قالیباف
شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی یا همان «شانا» در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی با «جبهه پایداری» ائتلاف کرد و ۱۰ نامزد اختصاصی شانا از حوزه انتخابیه تهران موفق شدند به مجلس دوازدهم راه یابند؛ به عبارت دقیق تر، محمدباقر قالیباف، رضا تقی پور، مرتضی آقاتهرانی، اسماعیل کوثری، علی خضریان، مالک شریعتی، زهره سادات لاجوردی، عبدالحسین روح الامینی، مجتبی زارعی و علیرضا سلیمی منحصراً از فهرست شورای ائتلاف موفق شدند آرای لازم را کسب کنند و راهی بهارستان شوند.
پیش بینی ها حاکی از آنست که افراد نزدیک به «محمدباقر قالیباف» و کاندیداهای مورد حمایت شانا، یک فراکسیون سیاسی در مجلس دوازدهم تشکیل دهند.
اُمنایی ها چه خواهند کرد؟
همچنین در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم تشکلی با نام «امنا» در دل جریان اصولگرایی به وجود آمد که در بیانیه اعلام موجودیت ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی یا همان امنا آمده بود که این تشکل، مدل سهمیه بندی در انتخابات را مغایر اصل شایسته سالاری و بسترساز حذف نیروهای فاضل و توانمند و رشد افراد غیر شایسته در میدان سیاست می داند و تاکیدش بر نفی «قبیله گرایی» و «پدرخواندگی سیاسی» است.
امنا همینطور در همین بیانیه اعلام نمود که «هیچ گروه و جریان سیاسی حق ندارد خویش را صاحب و مالک مطلق و دائمی پایگاه اجتماعی انقلاب بداند و با بوجودآوردن انحصار و برخورد حذفی، بصورت آمرانه و غیرشفاف، برای مردم و فعالان و بدنه جبهه انقلاب تعیین تکلیف کند».
امنا یا همان ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در این انتخابات با «جبهه بامداد ایران» ائتلاف کرد و ۱۵ نفر از کسانی که از حوزه انتخابیه تهران توانستند راهی مجلس شوند یعنی حمید رسایی، امیرحسین ثابتی، مهدی کوچک زاده، کامران غضنفری، روح الله ایزدخواه، بیژن نوباوه وطن، ابوالفضل ظهره وند، حسین صمصامی، احمد نادری، ابراهیم عزیزی، سمیه رفیعی، پیمان فلسفی، ابوالقاسم جراره، مرتضی محمودی و زینب قیصری هم در فهرست انتخاباتی امنا و هم در فهرست انتخاباتی بامداد ایران منتسب به «علی اکبر رائفی پور» بودند.
البته ناگفته نماند که مجتبی رحمان دوست هم یکی دیگر از منتخبین تهران و نامزد اختصاصی امنا است؛ همینطور سید محمود نبویان، حسین صمصامی و محمد سراج هم که موفق به راهیابی به مجلس دوازدهم از حوزه انتخابیه تهران شدند، هم در فهرست امنا و هم در فهرست شانا حضور داشتند و باید منتظر ماند و دید کنش گری سیاسی آنها در مجلس آتی، چگونه خواهد بود و به اصطلاح سمت کدام طرف خواهند ایستاد.
به هر صورت شنیده ها حاکی از آنست که افرادی هم که ذیل لیست امنا و جبهه بامداد ایران راهی مجلس دوازدهم شده اند، بعید است با طیف نزدیک به قالیباف و نمایندگان راه یافته به مجلس از لیست «شانا» بر سر تشکیل یک فراکسیون سیاسی اجماع کنند و احیانا فراکسیون اختصاصی خویش را با محوریت افرادی چون حمید رسایی و مهدی کوچک زاده تشکیل دهند.
سهم «شورای وحدت» از مجلس
«منوچهر متکی» تنها چهره ای است که در تهران از فهرست شورای وحدت نیروهای انقلاب اسلامی به مجلس راه یافته است، البته نام متکی در فهرست انتخاباتی بامداد ایران هم دیده شد. با توجه به این و با وجود این که اعضای شورای وحدت اعلام نموده اند که تعداد نامزدهای اختصاصی این جریان که راهی مجلس دوازدهم شده اند قابل توجه است، اما نگاهی به فهرست های انتخاباتی دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی حاکی از آنست که خیلی از افرادی که در فهرست انتخاباتی شورای وحدت بودند، در فهرست های انتخاباتی دیگر مانند شورای ائتلاف و امنا هم حضور داشتند و بررسی ها نشان میدهد که تعداد منتخبان مجلس دوازدهم که اختصاصی شورای وحدت هستند، اتفاقاً عدد قابل توجهی نیست.
البته ناگفته نماند که شورای وحدت در اطلاعیه ای اعلام نموده که می خواهد فراکسیون تشکیل دهد؛ در این بیانیه آمده است: «شورای وحدت به عنوان اولین گام، مبادرت به تشکیل فراکسیون وحدت در مجلس دوازدهم می کند و تصمیم سازی در سه حوزه بررسی طرح ها و لوایح، رای اعتماد به وزیران و امر مهم نظارت مجلس بر امور کشورداری را برمبنای خرد جمعی و تبادل نظر کارشناسی و بهره گیری از دیدگاه های صاحب نظران سامان می دهد».
احتمال تشکیل فراکسیون مستقلین
علاوه بر این، احزاب اصلاح طلب (شامل کارگزاران، ندای ایرانیان، اعتماد ملی و اعتدال و توسعه) که با اجماع حول فهرست «صدای ملت» و با شعار اعتدال گرایی و میانه روی پا به عرصه انتخابات مجلس گذاشته بودند، بدون موفقیت در کسب آرای تهران، در مجموع حدود ۵۰ کرسی را در استانها از آن خود کردند. «مسعود پزشکیان» و «غلامرضا تاجگردون» شاخص ترین چهره های سیاسی از این طیف هستند.
«غلامرضا نوری قزلجه» رئیس فراکسیون مستقلین مجلس یازدهم که توانسته آرای لازم را برای حضور در مجلس بعدی هم به دست آورد، اخیراً اعلام نموده است که تعداد اعضای فراکسیون درحال تأسیس مستقلین به عدد ۱۰۰ نزدیک شد. بر این اساس و با توجه به این که تعداد اصلاح طلبان مجلس دوازدهم عدد قابل توجهی نیست، بعید است که آنها فراکسیون جداگانه تشکیل دهند و به احتمال زیاد همان اتفاق مجالس دهم و یازدهم تکرار می شود و اصلاح طلبان و نمایندگان مستقل مجلس، ذیل یک فراکسیون سیاسی مشترک تحت عنوان «مستقلین» سیاست ورزی خواهند کرد.
نوری قزلجه همینطور در این مورد به خبرنگار مهر، گفته است: «رایزنی های اولیه بین منتخبان مجلس دوازدهم شامل نمایندگان ادوار، نمایندگان فعلی و نمایندگان جدید انجام و قرار بر این شده است که افرادی با مشی اصلاح طلبی، میان رو و همینطور اصولگرایان معتدل و مستقل همگی در یک فراکسیون سیاسی تحت عنوان «مستقلین» یا هر نام دیگری که اعضا در رابطه با آن به توافق برسند، باشیم».
«سه فراکسیون سیاسی» مجلس دوازدهم
همچنین برخی نمایندگان فعلی و منتخب مجلس دوازدهم در گفت و گو با خبرنگار مهر، نقطه نظرات خویش را در رابطه با گرایش های سیاسی احتمالی نمایندگان در مجلس آینده مطرح کرده اند؛ حجت الاسلام «حمید رسایی» منتخب مردم تهران در مجلس دوازدهم اظهار داشت: «پیش بینی من آن است که در مجلس دوازدهم، سه فراکسیون سیاسی شکل بگیرد».
وی اضافه کرد: «قاعدتاً طیفی از نمایندگان مجلس دوازدهم، گرایش اصلاح طلبی و تمایل به دولت قبل دارند که این طیف، یک فراکسیون جداگانه تشکیل خواهند داد. برخی نمایندگان هم نسبت به محمدباقر قالیباف تمایل دارند که قاعدتاً این طیف هم یک فراکسیون مجزا در مجلس بعدی تشکیل خواهند داد. برخی نمایندگان مجلس دوازدهم هم که بتازگی به مجلس راه یافته اند، به دنبال تحول و منتقد وضعیت موجود هستند که آنها هم یک طیف جداگانه خواهند بود؛ این طیف قاعدتاً نسبت به مواضع هر دو طیف مقابل خود، موضع انتقادی خواهد داشت».
حجت الاسلام «سیدجواد حسینی کیا» یکی دیگر از منتخبان مجلس دوازدهم هم معتقد به سه فراکسیونی شدن مجلس آینده است و در گفت و گو با مهر، اظهار داشت: «پیش بینی من آن است که احیانا مجلس دوازدهم متشکل از سه فراکسیون سیاسی باشد».
همچنین «جعفر قادری» منتخب مردم شیراز در رابطه با آرایش سیاسی مجلس دوازدهم، اظهار داشت: «اکثریت مجلس بعدی متشکل از افرادی با جریان اصولگرایی است و پیش بینی ام آن است که مجلس دوازدهم سه فراکسیون سیاسی متشکل از دو فراکسیون برای اصولگرایان و یک فراکسیون برای اصلاح طلبان و مستقلین خواهد داشت.»
به هر صورت باید منتظر ماند و دید چند فراکسیون سیاسی در مجلس دوازدهم اعلام موجودیت می کند و کدام یک فراکسیون اکثریت و کدام یک فراکسیون اقلیت مجلس آینده خواهند بود.
و اینک ریاست!
یکی از موضوعات مهم دیگر آن است که ریاست مجلس دوازدهم به چه فردی می رسد و فراکسیون های سیاسی مجلس آتی، چه نگاه و نگاهی در رابطه با انتخاب رئیس مجلس دارند. برمبنای آن چه برخی منتخبان مجلس آینده می گویند و برمبنای شنیده ها از راهروی مجلس، افرادی چون «محمدباقر قالیباف»، «منوچهر متکی»، «مجتبی ذوالنوری»، «مرتضی آقاتهرانی»، «حمید رسایی»، «علی نیکزاد» و «حمیدرضا حاجی بابایی» بصورت مستقیم و چه غیر مستقیم برای ریاست مجلس اعلام آمادگی کردند.
همچنین برخی تصور می کردند که ممکنست «سید محمود نبویان» نماینده فعلی و منتخب اول تهران، گزینه دیگر انتخابات ریاست مجلس باشد که او اخیراً در گفتگویی اعلام نمود که به هیچ وجه قصد ریاست مجلس را ندارد.
میل اصولگرایی
با توجه به این که احیانا اصولگرایان در دو خیمه فراکسیونی اتراق خواهند کرد، در رابطه با ریاست مجلس بعید است نظر مشترک داشته باشند. از آنجا که بخش قابل توجهی از طریق یافتگان به مجلس آینده از فهرست مشترک شورای ائتلاف و جبهه پایداری بودند، حال بنظر می رسد که این دو جناح همسو، برای رسیدن به گزینه ریاست مجلس راه سختی را طی نخواهند کرد و بواسطه اشتراکات جناحی، یکصدا خواهند بود، اما در مقابل بنظر می رسد که شقه دیگر اصولگرایی که از قضا تعداد منتخبان آنان هم عدد قابل توجهی است، مسیر دیگری را طی خواهند کرد.
به طوری که حمید رسایی، یکی از چهره های سرشناس امنا بمحض راهیابی به مجلس دوازدهم، خویش را در قامت یکی از گزینه های ریاست مجلس معرفی نمود و به عملکرد چهار ساله قالیباف در مجلس یازدهم تاخت. همینطور وی اخیراً تعدادی از منتخبان دوره ی جدید مجلس را به جلسه ای دعوت کرده که احیانا یکی از نیت های اصلی آن، یارگیری برای ریاست مجلس در دوره آینده بوده است. روزنامه «۹ دی» جریده تحت مدیریت رسایی حتی اخیراً تیتر عجیبی زد: «تغییر قالیباف قطعی شد».
مزه دهان مستقلین
با وجود این که اصولگرایان اغلب کرسی های مجلس دوازدهم را در اختیار دارند، اما این مجلس، طیف اقلیتی به نام مستقلین هم دارد که باید دید مزه دهان آنها برای ریاست مجلس چیست. بطوریکه «غلامرضا نوری قزلجه» نماینده منتخب مجلس دوازدهم و رئیس فراکسیون مستقلین مجلس شورای اسلامی در رابطه با انتخاب هیأت رییسه مجلس شورای اسلامی گفته است که ما نسبت به عددی که داریم، هم در انتخابات هیأت رییسه مجلس اثر خواهیم گذاشت و به همان اندازه در آن انتخابات هم حضور خواهیم داشت. البته ما حتما حرف نامزدهای مطرح شده برای ریاست مجلس و دیدگاه هاشان را خواهیم شنید و با هر دیدگاهی که احساس نماییم به دیدگاه ما نزدیک تر است، تعامل خواهیم کرد.
وی اشاره کرد: «البته این منتفی نیست که از مجموعه ما نامزدی برای ریاست مجلس داشته باشیم و این احتمال چه برای ریاست مجلس و چه برای پست های دیگر وجود دارد. بنا بر این من این مساله را نفی نمی کنم ولی حتی اگر ما نامزدی برای ریاست مجلس داشته باشیم، حتما باید تعاملی با سایر فراکسیون های مجلس شکل بگیرد».
سرنوشت قالیباف؛ بازگشت به نسخه ریاست لاریجانی
با این که منتخبین متصل و متصف به فهرست امنا و بامداد ایران، شانس قالیباف برای جلوس مجدد بر کرسی ریاست مجلس را ضعیف و بعید ارزیابی می کنند، لیکن باید تصریح داشت که قالیباف به باعث ۴ سال ریاست بر مجلس، تجربه لازم را کسب و برای تمدید جایگاه خود، بر خیلی از معادلات آشنایی و احاطه لازم را پیدا کرده است. از سوی دیگر بنظر می رسد که طیف اصلاح طلب و مستقلین مجلس آینده هم به ریاست قالیباف بیشتر از سایر گزینه ها تمایل داشته باشند.
تمایل نمایندگان اصلاح طلب به ریاست یک اصولگرا البته مسبوق به سابقه است. نمونه این مدعا به کرسی نشاندن «علی لاریجانی» در میانه اختلافات با اصولگرایان و ترجیح سیاسی اصلاح طلبان و مستقلین به ریاست وی در مجلس دهم بود که گویی باز تاریخ در موعد به صدا درآمدن زنگ مجلس دوازدهم تکرار شده و این طور بنظر می رسد که مستقلین و اصلاح طلبان حول محور ریاست «محمدباقر قالیباف» گرد آمده و او را به سایر گزینه ها ترجیح دهند.
به طوری که «مسعود پزشکیان» یکی از چهره های شاخص و کهنه کار جریان اصلاح طلبی، سال گذشته و اندکی بعد از پایان دور اول انتخابات مجلس، در پاسخ به احتمال تکیه قالیباف بر صندلی ریاست مجلس دوازدهم اظهار داشته بود: «اگر قرار باشد افرادی که در ایام گذشته، اظهارات غیراخلاقی و غیر منطقی مطرح نمودند در قامت ریاست مجلس قرار بگیرند، اساسا ریاست آقای قالیباف منطقی تر به نظر می رسد».
کار سخت قالیباف؟
البته درصورتیکه قالیباف بتواند بار دیگر بر کرسی ریاست بنشیند، باتوجه به کامیابی فهرست «امنا» و «صبح ایران» در تهران، کارش برای اداره مجلس آینده سخت خواهد شد. در همین باره «سید مصطفی میرسلیم» در گفت و گو با خبرنگار مهر اشاره کرد: «هنوز نمی توان به صورت قطعی در رابطه با رئیس مجلس آینده نظر داد، اما اساسا اگر محمدباقر قالیباف بتواند رئیس مجلس دوازدهم شود، کارش از نظر مدیریت مجلس بسادگی مجلس یازدهم نخواهد بود». میرسلیم اشاره کرد: «برخی از افرادی که منتخب مجلس دوازدهم هستند، یکی از محورهای اصلی شان، مخالفت با ریاست قالیباف است و برای خودشان هم دلایلی دارند. این افراد اگر بتوانند خودشان یا گزینه شان را به عنوان رئیس مجلس بگذارند، مبحث به شکل دیگری پیش خواهد رفت اما اگر قالیباف رئیس مجلس آینده شود، این افراد در مجلس ساکت نخواهند نشست و ممکنست یک سری حواشی را در مجلس ایجاد کنند». وی در عین حال به نمایندگان مجلس آینده سفارش کرد که از حواشی دوری کنند. میرسلیم در این زمینه اظهار داشت: «در درجه اول باید به فکر مردم و مصلحت های کشور باشیم و از طرف دیگر، برای مردم به هیچ وجه جالب نیست که شاهد سلسله درگیری های سیاسی در مجلس باشند چونکه می دانند این مسئله به مفهوم دورشدن از پیگیری نیازهای واقعی مردم و مسایل مختلف جامعه است».
با همه این تفاسیر، باید منتظر تشکیل مجلس دوازدهم در روز ۷ خردادماه ماند و دید در نهایت سرنوشت این گمانه زنی ها به کجا خواهد رسید و ردای ریاست مجلس دوازدهم بر تن چه کسی می نشیند.
منبع: آذر
