آذر: دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب با انتشار مطلبی به مرور تأکیدات رهبر انقلاب درباره مسئله شفاف سازی پرداخته است.
به گزارش آذر به نقل از مهر، سایت دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب با انتشار مطلبی به مرور تأکیدات رهبر انقلاب درباره مسئله شفاف سازی پرداخته است.
متن این مطلب به شرح ذیل است:
[*] مقدمه
حضرت آیت الله خامنه ای روز دوشنبه (۹۷/۷/۲۳) در ابتدای جلسه ی درس خارج فقه، فرازی از نامه ی حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) خطاب به مسئولان و فرماندهان نظامی را خواندند و این نامه را به مثابه ی دستورالعملی برای همه ی مدیران نظام اسلامی دانستند. در فرازی از این نامه، مبحث شفافیت مسئولان مطرح شده است: «اَلا وَ اِنَّ لَکُم عِندِی اَن لَا اَحتَجِبَنَّ دُونَکُم سِرّاً اِلّا فی حَرب» (۱)، «بدانید حقّ شما بر من است که چیزی را از شما جز اسرار جنگ پنهان ندارم». این مورد مورد استقبال گسترده ی رسانه ها قرار گرفت؛ هرچند قبل از این هم بارها ابعاد مختلف «شفافیت» در بیانات رهبر انقلاب اسلامی مورد توجه و تاکید قرار گرفته بود. این یادداشت تلاش می کند سابقه ی این بحث در بیانات رهبر حکیم انقلاب اسلامی را مرور کند.
[*] معنای شفافیت
معنای شفافیت این است که «مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به صورت واضح در اختیار مردم قرار بدهد.»(۲) البته این شفافیت یک معنای غلطی هم از آن برداشت می گردد به صورتی که به بهانه ی شفافیت، مسائلی را به اشخاص نسبت دهند که هنوز ثابت نشده است، «اینکه ما بیاییم این و آنرا بدون اینکه اثبات شده باشد، بگیریم زیر بار فشار تهمت و چیزهایی را به آن ها نسبت بدهیم که امکان دارد در واقع راست باشد، اما تا مادامی که ثابت نشده است، ما حق نداریم آنرا بیان نماییم.»(۳) عمده ی این تهمت ها و نسبت های ناروا، کار رسانه های دشمن است، دشمن هیچ گاه به دنبال بازگو کردن حقایق نبوده و اساساً این دشمن است که با شفاف سازی مشکل دارد. «دشمنان ملت از شفاف بودن فضا ناراحتند؛ فضای شفاف را برنمی تابند؛ فضای غبارآلود را می خواهند. در فضای غبارآلود است که می توانند به مقاصد خودشان نزدیک شوند و به حرکت ملت ایران ضربه بزنند.» (۴)
سرچشمه ی این دستور شفافیت از اسلام است. کسانی که ادعا می کنند ما هرچه حرف خوب است از غربی ها یاد گرفته ایم، این ها قرآن و معارف اسلامی را مطالعه نکرده اند. (۵) امیرالمؤمنین به فرماندار خود -مالک اشتر- چنین دستور می دهد که «هرگاه رعیّت گمان ستمی بر تو ببرد آشکارا عذرت را به آنان عرضه کن، و به اظهار عذر، گمان های آنان را از خود بگردان.»(۶) این دستور عام و فراگیر است که حضرت در جایی دیگر قیدی برای آن بیان می کنند و در نامه به امیران سپاه خود می گویند که «حق شما بر من این است که امری را از شما پنهان ندارم مگر مواردی که مربوط به اسرار جنگ است.»(۷) اگر مسائل نظامی در ملأ عام گفته شود، دشمن هم از آن آگاه می گردد و در آن صورت بر ضد اسلام استفاده خواهد نمود. در ادامه، نمونه ای از عرصه هایی که رهبر انقلاب اسلامی نسبت به شفاف سازی دستور دادند را مرور می نماییم.
[*] شفافیت در سیاست
بیان شفاف مواضع سیاسی مهم ترین نگاهی است که انقلاب اسلامی بدان عامل است و مسئولان باید مواضع انقلاب را شفاف بگویند. امام خمینی (رحمه الله) در حرکت خود با هیچ کس رودربایستی نداشت و صریح و شفاف موضع خویش را اعلام می کرد. امام گفت سلطنت موروثی باید برود؛ حرف خویش را صریح می گفت. «اصول انقلاب، مبانی انقلاب، ارزش های انقلاب، به شکل صریح و شفّاف مورد تکیه باید قرار بگیرد. همچنان که امام بزرگوار این جور بود؛ امام از اوّلِ شروع نهضت، همه ی حرف خویش را صریح، بدون ابهام بیان کرد.»(۸) «در مقابل مخالفان، در مقابل دوستان، در مقابل دشمنان، مواضع جمهوری اسلامی باید مواضع شفّافی باشد.»(۹) نه تنها در بیان مواضع باید شفاف بود بلکه در مواردی که سبب پدیداری شک و شبهه می گردد باید در مرزبندی با دشمنان دین و انقلاب هم شفاف بود. «اسلام می گوید با دشمنانِ متعرض بایستی با قدرت برخورد کرد؛ باید مرزبندی روشن و شفاف با آن ها به وجود آورد.»(۱۰) «اگر کسی مرزبندی شفاف نمی کند، قدرِ خودش را کاهش می دهد؛ اگر گرایش پیدا می کند، از دائره خارج می گردد.»(۱۱)
[*] شفافیت در ارتباط با مردم
اگر در اموری که به زندگی مردم مربوط می گردد شفافیت از جانب دولتمردان صورت پذیرد، جلوی خیلی از بدگمانی ها و اختلاف ها را خواهد گرفت. شفافیت، اعتماد مردم به حکومت را بالا می برد. در این رویکرد مردم جدای از حکومت نیستند؛ همه چیز با آن ها در بین گذاشته خواهد شد؛ «هم به مردم اطّلاع رسانی کنید، خبر دهید و پیشرفت ها را بگویید؛ هم اگر واقعاً موانعی وجود دارد، آن ها را هم شفّاف با مردم در بین بگذارید.»(۱۲) مردم باید بدانند مشکلات کشور چیست که در این صورت بتوانند در حل مشکلات به دولت کمک کنند؛ «با مردم حرف بزنید، مسائل را به مردم بگویید، بگویید که دشمن می خواهد از رخنه ی اقتصادی استفاده نماید، بگویید البته ما مشکلات اقتصادی ای داریم، دشمن می خواهد از این استفاده نماید، ما نخواهیم گذاشت و به کمک شما احتیاج داریم.» (۱۳)
[*] شفافیت در اقتصاد
با توجه به اینکه در مسائل اقتصادی، کشور درگیر یک جنگ اقتصادی می باشد و بدین ترتیب مسئله ی اقتصاد، اولویت درجه ی یک کشور به حساب می آید، «شفافیت» نقش بی بدیلی ایفا می کند. یکی از مراحل این است که فضای اقتصاد کشور برای حضور مردم شفاف باشد. در واقع مسیر اقتصادی کشور اگر بخواهد متکی به دولت باشد، رسیدن به نتایج بسیار زمان بر خواهد بود. سیاست های اصل ۴۴ جهت استفاده از همین کمک مردمی تدوین شد که لازمه ی آن، تهیه ی سازوکار مشخص و شفاف جهت استفاده از ابتکار و فکر و نیروی مردم خواهد بود. (۱۴) مسئله ی شفافیت اقتصاد کشور در سیاست های کلی امنیت اقتصادی(۱۵)، سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی(۱۶) و سیاست های کلی برنامه ی ششم توسعه(۱۷) هم آمده است. مسئله ی پشتیبانی از تولید و سرمایه گذار یکی از مؤلفه هایی است که چاره مشکلات اقتصادی کشور است. در همین راستا «ثبات و شفافیت و انسجام سیاست ها و مقررات اقتصادی» (۱۸) باید رعایت شود؛ «مقررات را بایستی شفاف کرد که جای توجیه و تبدیل و تعبیر و تأویل نباشد. راه های تقلب بسته بشود، جلوی کسانی که اهل سوءاستفاده از ظواهر قوانین هستند، گرفته شود.» (۱۹)
روی دیگر فعالیت اقتصادی، جلوگیری از مفاسد اقتصادی می باشد. اگر اطلاعات اقتصادی کشور شفاف باشد، فرصت سوءاستفاده ها بسته خواهد شد. «اگر چنانچه وضع اجتماع، وضع اقتصادی کشور مثل یک خانه ی بی درودروازه ای بود که هر که خواست آمد، هرجور خواست عمل کرد، هرچه خواست برد، خورد، خب معلوم است، انسانِ نجیبِ شایسته ی متینی که می خواهد از طریق حلال ارتزاق کند، طبعاً جلو نمی آید. شفاف سازی، شرط اصلی این فسادستیزی است؛ باید شفاف سازی بشود.»(۲۰) «بایستی فعالان بخش خصوصی بدانند فرصت های سرمایه گذاری کجاهاست، کدام هاست؛ همه آگاه باشند، استفاده های ویژه خوارانه نشود. محصور بودن اطلاعات، محدود بودن اطلاعات به برخی از افراد، دون بعضی، باعث ویژه خواری های عجیبی می گردد که گاهی ثروت های بادآورده ی یک شبه را برای افرادی که سوءاستفاده چی هستند، فراهم می کند؛ به خاطر اینکه اطلاع دارند که بناست فلان کالا بیاید، فلان کالا تولید بشود، فلان کالا جلویش گرفته بشود، قیمت فلان کالا بالا برود یا پایین بیاید، یا فلان قانون تصویب بشود. این هایی که مطلعند، سوءاستفاده می کنند. اطلاعات باید عمومی بشود. باید شفاف سازی اطلاعات صورت بگیرد.» (۲۱)
مرحله ی بعدیِ فسادستیزی، شفافیت در برخورد با مفسدان است. «واقعاً با فساد مبارزه بشود… ما باید برخورد نماییم بعد برخورد را به مردم بگوییم، یک نفر فاسد را پیدا نماییم یا یک گروه فاسد را پیدا نماییم، برخورد قانونی قوی رضایت بخش بکنیم، بعد همین را به اطلاع مردم برسانیم، بگوییم این کار اتفاق افتاد؛ این خوب است.» (۲۲)
[*] نتیجه
بنابراین شفافیت مسئولان در نظام اسلامی از مسائل ضروری می باشد که اسلام دستور داده است و محدوده ی آن هم به غیر موارد نظامی و امنیتی، شامل همه ی مسائل در رابطه با مردم می گردد. این مسئله که مبین جایگاه مردم در نظام اسلامی و نوع رابطه ی مسئولان با مردم است، مطالبه ی رهبر انقلاب اسلامی از مسئولان قوا و دیگر کارگزاران نظام است تا از این رهگذر بتوان به یکی از ابعاد الگوی شایسته ی دولت اسلامی دست یافت.
